سنجه‌ها و ویژگیهای روغن پوست بنه در گفتگو با مخترع این آنتی اکسیدان طبیعی

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل، مخترع روغن پوست بنه، دکتر جواد توکلی دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه جهرم از فرآیند تولید این روغن، در دانشگاه جهرم و ویژگیهای منحصر بفرد آن پرده برداشت. دکتر جواد توکلی عضو هیات علمی بخش صنایع غذایی دانشکده کشاورزی دانشگاه جهرم ضمن توضیح کامل در خصوص فواید روغن پوسته بنه و جایگاه آن در دفع مضرات روغنهای موجود، به اهمیت آن در سلامتی و پیشگیری از بیماری ها پرداخت.

 ضمن تشکر از وقتی که به روابط عمومی و امور بین الملل دانشگاه اختصتص دادید، ممکن است در خصوص این اختراع توضیح دهید؟
دکتر توکلی: بنه با نام علمی Pistacia atlantica از گونه های وحشی پسته در ایران است که وسعتی نزدیک به دو میلیون هکتار با تعداد تقریبی 80 میلیون درخت را دارا هست. باردهی سالانه این درخت به صورت میانگین 25 کیلوگرم در سال است. میزان روغن میوه بنه تقریبا 35 درصد است که از بسیاری از روغنهای رایج راندمان بالاتری دارد (پوست و مغز بنه به ترتیب دارای 30 و 57 درصد روغن می باشند). بین 80 تا 85 درصد اسیدهای چرب بنه، غیر اشباع هستند که از نظر تغذیه­‌ای بسیار مفید هستند. اسید چرب شاخص روغن پوست بنه، اسید اولئیک (52 درصد) می­باشد که شاخص روغن زیتون است و از گرفتگی رگها و مشکلات قلبی عروقی جلوگیری می­کند. از طرف دیگر روغن پوست بنه سرشار از آنتی اکسیدانهای طبیعی مثل توکوفرولها، پلی­فنلها و برخی استرولهای خاص با خاصیت آنتی اکسیدانی می­باشد. به همین دلیل این روغن دارای پایداری اکسایشی بالا به خصوص در دمای سرخ کردن (180 درجه سانتیگراد) نسبت به روغنهای رایج مثل زیتون، سبوس برنج، کنجد، کانولا و ... است.

 سوال دیگر اینکه ویژگیهای خاص این روغن چیست؟
دکتر توکلی: ویژگیهای منحصر به فرد روغن پوست بنه عبارتند از:
۱- پایداری اکسایشی بسیار بالا
۲- مقاومت حرارتی بسیار بالا
۳- قابلیت استفاده به عنوان آنتی اکسیدان طبیعی جایگزین آنتی اکسیدان‌های شیمیایی مضر در مقادیر بسیار کم در روغنهای خوراکی
 این روغن دارای دو خصوصیت ارزش تغذیه­ ای و پایداری اکسایشی بالا هست که به صورت همزمان داشتن این دو خصوصیت در بین روغنهای خوراکی دنیا کم نظیر است. معمولا روغنهایی که دارای ارزش تغذیه ای بالا هستند، چون میزان اسیدهای چرب غیر اشباع آنها زیاد است، مناسب سرخ کردن نمی باشند. اسیدهای چرب غیراشباع در دمای بالا مقاومت ندارند و علاوه بر از دست رفتن ارزش تغذیه ای، به ترکیبات ضد تغذیه ای تبدیل می شوند. برعکس روغنهایی که پایداری اکسایشی بالایی دارند و مناسب سرخ کردن هستند، عموما ارزش تغذیه ای پایینی دارند. روغن پوست بنه با وجود ارزش تغذیه ای بالا، به دلیل بنیه آنتی اکسیدانی قوی که دارد، مناسب فرایند سرخ کردن است و به همین دلیل در دنیا کم نظیر می باشد.

 تحقیقات شما در خصوص این روغن چه نتایجی داشته است؟
دکتر توکلی: ضمن تحقیق و آزمایش درخصوص استفاده مستقیم از روغن پوست بنه به عنوان آنتی اکسیدان طبیعی جایگزین آنتی اکسیدان شیمیایی و سرطانزا TBHQ به این نتایج دست یافتیم که در مقادیر کمتر از 5/0 درصد در روغنهای مختلف مثل زیتون، سویا، کانولا، آفتابگردان و ماهی دارای اثری برابر و حتی بهتر از TBHQ است. از آنجایی که TBHQ یک آنتی­اکسیدان وارداتی است و سالانه مبلغ زیادی ارز به خاطر آن از کشور خارج می شود، خوبست بخش خصوصی نسبت به تجاری سازی این محصول تلاش مضاعف نماید.
در حال حاضر به صورت سالانه 4 میلیارد دلار به خاطر واردات روغن، ارز از کشور خارج می شود. با استفاده از منابع بومی کشور مانند بنه که در وسعت زیاد در کشور وجود دارند، می توان علاوه بر جلوگیری از واردات روغن، صادرکننده این محصول هم شد.

 پیشنهاد شما برای توسعه استفاده از این محصول چیست؟
دکتر توکلی: با توجه به اینکه درختان بنه به صورت وحشی رشد می کنند خوبست جهاد کشاورزی نسبت به باغی کردن این درختان اقدام لازم را داشته باشد. این مهم به صورت پایلوت در دستور کار قرار داده ایم تا اثر باغی کردن این درختان را بر زمان باردهی، میزان باردهی میوه، مقدار روغن میوه و کیفیت آن بررسی کنیم.