سرّ عنایت رهبر معظم انقلاب به سید عبدالحسین نجفی لاری: بزرگمردی خودساخته، جامعه پرداز و تمدن ساز
عالم پرهیزگار و بی نظیر علامه مجاهد آیت الله العظمی سید عبدالحسین نجفی لاری، از جمله اساتید مبرّز حوزه علمیه نجف و یکی ز بزرگترین شاگردان آیت الله العظمی میرزای شیرازی صاحب فتوای تنباکو بود. ایشان در سال 1264 ق مصادف با 1226 ش چشم به جهان گشود و در پی درخواست مردانی از خطه لارستان در سال 1309 ق مصادف با 1270 ش به ایران مهاجرت کرد. در این مدت و کمتر از دهه حکومت اسلامی را در جنوب فارس تشکیل داد به گونه ای که دامنه این حکومت تا بوشهر و کرمان گسترده شد. ایشن در دهه پایانی عمر خویش به جهرم عزیمت فرمود و در سال 1303 شمسی دیده از جهان دانی بربست. قبر شریف و نورانی ایشان و فرزندان بابرکتش در شهر جهرم همچون نگینی درخشان قرار دارد. بیش از یک سده زحمات این بیت شریف و نورانی در جنوب فارس الگویی بیبدیل از این مجاهد توانا و مخلص در این خطه ساخته، همچنانکه سنگ بنای سنتهای بنا نهاده شده توسط ایشان جانهای تشنه علاقمندان بسیاری را سیراب کرده و میکند.
رهبر معظم انقلاب از این بزرگ متفکر موفق و انقلابی به عنوان شخصیتی بی نظیر و اثرگذار و نمونه یک عالم دینی وارسته یاد کرده است: «مرحوم آقا سید عبدالحسین در نوع خودشان، یک روحانی بی‌نظیرند؛ یعنی بنده شبیه ایشان را در بین روحانیون برجسته دوره‌های خودمان سراغ ندارم! آن جنبه علمی ایشان و آن جنبه آگاهی فکری و سیاسی ایشان است. اینها چیزهایی است که من نظیرش را تا زمان خودمان یعنی تا زمان امام رضوان‌الله‌تعالی‌علیه - واقعاً در هیچ کس سراغ ندارم؛ با این عظمت مقام و شموخ آن مرتبه‌ی علمی و سیاسی و فرهنگی و آگاهی و شجاعت.»
به راستی سرّ توجه ویژه مقام معظم رهبری به این اندیشمند انقلابی چیست؟
پاسخ به این پرسش را در نگاهی گذرا به منش معظم له در کنار نظریه پردازی ایشان جستجو میکنیم. برخی اقدامات شاخص این بزرگمرد عبارت است از:
- پیاده سازی نظریه ولایت فقیه ضمن تدوین رساله ولایت فقیه که در کنار اینکه حکومت را از شئون فقیه عادل و جامع‌الشرایط دانسته، خود نیز به پیاده سازی آن مبادرت ورزیده است.
- ایشان با گردآوری ۴۰۰ آیه از قرآن کریم با محوریت مبارزه با ظلم تحت عنوان «آیات الظالمین» زیربنای مبارزه علیه استعمار را مستحکم و نقشه راه مردم را در خاکمیت مدّ نظر خویش ترسیم میکند.
- توجه به نقش مردم: در حکومت با تألیف کتاب «قانون در اتحاد دولت و ملت» این نگاه در کنار رساله ولایت فقیه استقرار و دوام حاکمیت را تضمین کرده است.
- توجه به نقش مهم و اساسی جهاد در زندگی یک مسلمان آزاده ضمن بیان مشهور ایشان در: «الجهاد من المهد الی اللحد».
- هنگامی که انگلیسیها در بحبوحه جنگ جهانی اول نیروی نظامی در بوشهر مستقر کردند با صدور حکم جهاد علیه انگلیس، مسلح کردن مردم نفش بسزایی در مبارزات مردم جنوب و به ویژه قشقائی‌ها ضد اشغالگران ایفا کردند.
- ایشان معتقد بودند نمیتوان شعار مقابله با استعماگران مستبد را سر داد و از آن طرف با استفاده از تولیدات آنها زمینه ارتقای قدرتشان فراهم ساخت. لذا کنارگذاشتن اجناس خارجی را تا زمانی که اضطرار و چارهای بر استفاده نباشد فتوا دادند: «امروز آنچه به عنوان پول [ارز] از کشور اسلامی به کشورهای کفار خارج میشود، برای ریختن خون مسلمانان است. استفاده نکردن از آنها بر همه ما واجب است ... مگر آنکه ...».
- هنگامی که محمدعلی شاه با به توپ بستن مجلس، دوره استبداد صغیر را آغاز نمود، ایشان حکومت محمدعلی شاه را غیر مشروع و همکاری با آن را برای عموم مسلمین حرام دانست و نوشت: «واجب است تبدیل سلطنت امویه قاجاریه به دولت حقه اسلامیه».
تمدن سازی در منش و نگرش سید:
ابن خلدون تمدن و حضارت را از جمله مراحل زندگانی جامعه دانسته که مرحله بداوت آن را به کمال می‌رساند (سپهری، 1375: 31). وی مؤلفههای چون جمعیت، ثروت، کار، صنعت، دانش، هنر، جغرافیا، شهرنشینی، دین و عصبیت را از جمله نیازهای شکلگیری یک تمدن دانسته است (آدمی، 1387: 39). تمدن از نظر علامه جعفری زمانی در یک جامعه شکل میگیرد که نظم و هماهنگی در روابط انسانها حاکم و برقرار باشد به گونهی که با کنار گذاشتن تزاحم‌های ویرانگر در زندگی اجتماعی افراد، زمینه بروز و به فعالیت رسیدن استعدادهای سازنده آنها فراهم باشد (جعفری، شرح نهج البلاغه، ج6، 1373: 233).
در مجموع میتوان تمدن را مجموعه دستاوردها و اندوخته های مادی و معنوی بشر در نیل به سعادت دانست که آدمی در رشد و تعالی خود جه در برآوری نیازهای حیات جسمانی و چه در احتیاجات معنوی خویش بدانها تمسک و توسل میجوید.
برای معرفی یک مکتب و اندیشه به عنوان تمدن عوامل مختلفی ایفای نقش میکنند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اندیشه سیاسی
- نظام اجتماعی
- علم و دانش
- قانون و نظم
- اقتصاد و ثروت
- جهاد و مقاومت
- امنیت
اندیشه سیاسی: مکتب سید عبدالحسین نجفی لاری با ابتنای نگاه خود بر کتاب آسمانی و آیین اسلام، تبیین نظریه ولایت فقیه، نظریه اتحاد دولت و ملّت و دیگر رسائل نگاشته شده، اندیشه سیاسی خود را عرضه نمود. در عصر غیبت امام معصوم، اجرای دستورات و آرمانهای اسلام با توجه به نقش ولی فقیه ممکن و میسور خواهد شد. اثبات این اصل اساسی و میزان و اختیارات وسیع«فقیه ولی امر» در اداره حکومت از جمله مباحث علمی مورد توجه ایشان در تعلیقات مکاسب ایشان است. به عقیده او، اجرای قوانین اسلامی در هیچ عصری تعطیل بردار نیست و«ولی فقیه» از جانب امام معصوم عصر(ع) نیابت عامه و خلافت مطلقه دارد که زندگی بشر را در غیبت معصوم بر اساس «موازین وحی»تنظیم کند. در دوران غیبت کبرای امام دوازدهم فقیه ولی امر از تمام اختیارات ولایت تشریعی امام غائب برخوردار می‌باشد. (سید عبد الحسین نجفی لاری، تعلیقات المکاسب، ج 2، ص 378-406)
در نگرش ایشان حق ولایت کلیه«اولی بالمؤمنین من انفسهم و اموالهم»حق«ولی فقیه»است.و وی بر همه اقشار جامعه از فرمانروایان و کار گزاران حکومت و دولت گرفته تا خزانه داران و مردم عادی،در تمام امور حسبیه و اجراء حدود شرعی و ترجیح و تعیین احکام کلی و مصالح نوعی،اعم از عزل و نصب و تعزیر و حدود و تغییر و تبدیل و تألیف قلوب یا تبلیغ احکام یا اتمام حجت رسول و امام(ع)،«ولایت»دارد و«حاکمیت»او محرز است و نافذ و جاری،و از نظر شرعی هیچکس حق مخالفت و معارضه با حکم الهی او را ندارد. (سید عبد الحسین نجفی لاری، قانون در اتحاد دولت و ملت، ص 5-9)
ایشان تنها به نظریهپردازی در این خصوص اکتفا نکرد، بلکه الگوی عملی مورد نظر خود به صورت عینی پیاده سازی و ارائه کرد. ایشان راه برون رفت از مشکلات مشروطه در عصر خویش را توجه به نظریه ولایت فقیه میداند. با این اقدام بنیاد نظام اجتماعی مورد توجه اسلام بنا نهاده خواهد شد.
نظام اجتماعی: ایشان نظم و نظام اجتماعی مورد اهتمام را ضمن ترسیم نقش مردم در اداره اجتماع به خصوص با نگارش رسائلی چون قانون در اتحاد دولت و ملت و قانون مشروطه مشروعه در کنار اندیشه سیاسی مقبول مورد توجه قرار میدهد. توجه به مقابله با استعمار و ضرورت اتحاد دول اسلامی در این بین از اندیشه های بصیر این بزرگمرد بوده است.
نماز جمعه در نظام اجتماعی مورد توجه سید نقش بنیادی دارد و به عنوان عامل انسجام داخلی ایفای نقش میکند. از نظر ایشان نماز جمعه واجب عینی بوده و ایشان ائمه جمعه در بلاد مختلف را منصوب میکرده است.
ایشان به صراحت از برقراری روابط دوستانه بین ایران و عثمانی حمایت میکند و بر اتحاد دول اسلامی در برابر استعمار تأکید ویژه دارد. در نگبه اهمیت ایشان به اتحاد میان مسلمانان شیعه و سنی معتقد است و از همه مسلمانان می‌خواهد که در کنار هم برای جهاد و دفاع از اسلام آماده باشند.
علم و دانش: درجه فقاهت این مرجع عالیمقام، پشتوانه علمی مورد نیاز را در ترویج و توجه به علم و دانش تضمین میکند. لذا معظم له در بدو ورود به لارستان حوزه علمیه را تاسیس کرد و در کنار توجه به دیگر مشاغل به این عامل مهم و بنیادی توجه ویژه داشته است. شاگردان ایشان در راهبری اندیشه های سیاسی و اجتماعی ایشان نقش بسزایی دارند و منصب فرماندهی برخی از قشون معظمله را نیز بر عهده میگیرند.
مجتهد لاری عقیده داشت که تعلیم و تربیت اصول و فروع مورد نیاز جهت علوم و حرفه‌ها و صنایعی که مسلمانان بدان نیازمندند به آن حد که به خودکفائی برسند و از وابستگی به کفار خارجی بی‌نیاز گردند، لازم و ضروری است و این مهم از جمله مصارف وجوه بیت المال است، وی در خصوص مسائل نظامی می‌نویسد:
«فراگیری و آموزاندن تیراندازی و اسبدوانی و کسب همه ملکات شجاعت و آموزش نظامی و آنچه که برای جهاد و پیکار و دفاع در مقابل اشرار و کفاری که به مسلمانان و دین و آئین اسلام زیان وار می‌سازند،از جمله مصارف واجب و مصالح لازم شرعی بیت المال است و در این راه از هر لحاظ،هم از نظر فراگیری و آموزاندن و هم آمادگی و کارائی و هم نیروی نظامی متحد و منسجم،باید کوشش زیاد به عمل آید، و آنچه مناسب با وضع زمان و مکان و حال مسلمانان است وسائل و اسباب جنگ و اصلحه قوی برای دفاع از مرزها و سرزمین‌های اسامی و جهاد در راه خدا تهیه شود. (سید عبد الحسین نجفی لاری، قانون در اتحاد دولت و ملت، ص15)
جهاد و مقاومت: با شروع جنگ جهانی اول، راههای استراتژیک فارس و جنوب، مورد توجه اشغالگران بخصوص انگلستان قرار میگیرد. انگلیس بدون توجه به دولت مرکزی، یک نیروی مستقل جهت حفظ امنیت منطقه و حمایت از منافع بریتانیا ایجاد نمود. این قوا پلیس جنوب نامیده شد (پیمان، ایل قشقائی، ص 20) و به تدریج حدود 14000 نظامی هندی وارد ایران شده و عده زیادی مزدور ایرانی استخدام می‌نمایند.( رکن‌زاده آدمیت، فارس و جنگ بین الملل اول، ص350) در اول شعبان 1336 قمری(22/2/1297 شمسی) پاسگاه پلیس جنوب در خان زنیان(کوهمره) به عشایر دره شوری قشقائی حمله می‌برد و از جمله مرتکب اعمال شنیعی میشود.خبر این جنایت موحش به سرعت فارس را در می‌نوردد و عکس العمل سریع روحانیت و مردم و عشایر غیور را برمی‌انگیزد.مجتهد لاری با شنیدن خبر متأثر شده و او که از پیش هم ید طولائی در مبارزه با انگلیس‌ها و روس‌ها داشت و فرمان جهاد علیه آنان صادر نموده بود، فتوای جهاد دیگری علیه«کفار انگلیسی»صادر میکند. وی طی نامه‌ای که توسط قاصد ویژهء خود«حاج سید علیشیر»به صولت الدوله ارسال می‌دارد او را به جهاد فرمان میدهد.متن نامه چنین است:
«امروز خبر مصیبت وارده به مملکت و ایل جلیل قشقائی را شنیده و دنیا در نظرم تیره و تار گشته است. ببینید بدبختی ما به کجا کشیده شده است که یک عده انگلیسی بی‌دین باید از اقصی بلاد عالم آمده،با کمک جمعی هندی بت پرست بر ما حکمفرمائی کنند و به ناموس ما لطمه وارد آورند.این است که من که مجتهد و جانشین پیغمبر اسلام(ص)هستم بدینوسیله فتوا می‌دهم که امروز بر تمام افراد ذکور ایرانی جهاد با این کفار حربی واجب است و هر که از جهاد رو بر تابد یا به نحوی از انحاء به آنها خدمت و مساعدت کند،مردود جامعهء ایرانی است و زن در خانه‌اش بر او حرام خواهد بود.شما که رئیس و ایلخانی هستید باید به مجرد رؤیت حکم جهاد که علیحده نوشته شده و به شما تسلیم خواهد شد جهاد را آغاز کنید و کلیهء افراد قشقائی و سایر ایلات و عشایر جنوب باید تحت امر و پیشوائی شما مشغول شوند تا آن زمان که این قوم حیله باز و مکار را از مملکت بیرون کنید.و هر که در این جنگ کشته شود شهید خواهد بود.و آن کس که از دشمنان دین و وطن بکشد استحقاق ورود به بهشت خواهد داشت.و السلام علیکم و رحمت الله و برکاته.» (رکن‌زاده آدمیت، فارس و جنگ بین الملل اول، ص355)
با توجه به پیوند تمدن با انسان و از آنجایی که انسان نیازهای متغیری دارد، لازم است تمدن در درون خود ساز و کاری داشته باشد که بتواند به این نیازها در طول زمان پاسخ دهد. شکوفایی تمدن به آن نیست که در مرزهای فکری و مادی خود بماند، بلکه باید با حرکت در بیرون از چارچوبهای خود، به تمدنهای دیگر نیز توجه کرده و نقاط مثبت و سودمند آنها را که با اصول ثابت خویش در تضاد نمی باشد، بگیرد و در اندوخته های مادی و معنوی خویش هضم کند.
تمدن در مسیر پیدایش و اعتلا، نیازمند همبستگی است. این موضوع که ابن خلدون از آن به واژه عصبیّت یاد کرده است ، عاملی است که انگیزه را برای همکاری میان یک ملت، امت یا گروه شکل می دهد و سبب می شود تا انسانها در پی ریزی و گسترش تمدن، مشارکت کرده و در برابر سختیها و فشارها بایستند. مروری دیگر برشاخصهها و ویژگیهای قیام سیدعبدالحسین نجفی لاری حاکی از این پیام بلند است که مؤلفههای تمدنی در این قیام به وضوح به چشم میخورد؛ مؤلفههایی اعم از: نظام مندی؛ پویایی؛ جهان شمولی و همبستگی.
نتیجه:
قیام علامه مجاهد سید عبدالحسین نجفی لاری شاخصهای تمدن سازی یک نظام را داراست که از جمله میتوان به نظام مندی، پویایی، جهانشمولی و همبستگی اشاره کرد. لذا این سید بزرگوار را میتوان در زمره بزرگ اندیشمندان تمدن ساز در سده اخیر به شمار به آورد.
جعفری، شرح نهج البلاغه،
نظر شما :