معرفی ظرفیت های درختان بنه برای خودکفایی در صنعت روغن

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل: دکتر جواد توکلی عضو هیات علمی دانشگاه جهرم پس از 11 سال پژوهش موفق به استخراج و تصفیه روغن شد.

دکتر جواد توکلی گفت: بنه با نام علمی Pistacia atlantica از گونه های وحشی پسته در ایران است که وسعتی نزدیک به دو میلیون هکتار با تعداد تقریبی 80 میلیون درخت را دارا هست. باردهی سالانه این درخت به صورت میانگین 25 کیلوگرم در سال است. میزان روغن میوه بنه تقریبا 35 درصد است که از بسیاری از روغنهای رایج راندمان بالاتری دارد (پوست و مغز بنه به ترتیب دارای 30 و 57 درصد روغن می باشند). بین 80 تا 85 درصد اسیدهای چرب بنه، غیر اشباع هستند که از نظر تعذیه­ای بسیار مفید هستند. اسید چرب شاخص روغن بنه، اسید اولئیک (52 درصد) می­باشد که شاخص روغن زیتون است و از گرفتگی رگها و مشکلات قلبی عروقی جلوگیری می­کند. از طرف دیگر روغن بنه سرشار از آنتی اکسیدانهای طبیعی مثل توکوفرولها، پلی­فنلها و برخی استرولهای خاص با خاصیت آنتی اکسیدانی می­باشد. به همین دلیل این روغن دارای پایداری اکسایشی بالا به خصوص در دمای سرخ کردن (180 درجه سانتیگراد) نسبت به روغنهای رایج مثل زیتون، سبوس برنج، کنجد، کانولا و ... است.

عضو هیات علمی دانشگاه جهرم با اشاره به تحقیقات 11 ساله این تیم تحقیقاتی تاکید کرد: که این روغن دارای دو خصوصیت ارزش تغذیه­ای و پایداری اکسایشی بالا هست که به صورت همزمان داشتن این دو خصوصیت در بین روغنهای خوراکی دنیا کم نظیر است. معمولا روغنهایی که دارای ارزش تغذیه ای بالا هستند، چون میزان اسیدهای چرب غیر اشباع آنها زیاد است، مناسب سرخ کردن نمی باشند. اسیدهای چرب غیراشباع در دمای بالا مقاومت ندارند و علاوه بر از دست رفتن ارزش تغذیه ای، به ترکیبات ضد تغذیه ای تبدیل می شوند. برعکس روغنهایی که پایداری اکسایشی بالایی دارند و مناسب سرخ کردن هستند، عموما ارزش تغذیه ای پایینی دارند. روغن بنه با وجود ارزش تغذیه ای بالا، به دلیل بنیه آنتی اکسیدانی قوی که دارد، مناسب فرایند سرخ کردن است و به همین دلیل در دنیا کم نظیر می باشد. در ادامه به بررسی استفاده مستقیم از روغن بنه به عنوان آنتی اکسیدان طبیعی جایگزین آنتی اکسیدان شیمیایی و سرطانزا TBHQ پرداختیم که نتایج تحقیقات مختلف نشان داد که در مقادیر کمتر از 5/0 درصد در روغنهای مختلف مثل زیتون، سویا، کانولا، آفتابگردان و ماهی دارای اثری برابر و حتی بهتر از TBHQ است. لازم به ذکر است TBHQ یک آنتی­اکسیدان وارداتی است و سالانه مبلغ زیادی ارز به خاطر آن از کشور خارج می شود.

این پژوهشگر موفق خاطر نشان کرد: در حال حاضر به صورت سالانه 4 میلیارد دلار به خاطر واردات روغن، ارز از کشور خارج می شود که با شعار اقتصاد مقاومتی همخوانی ندارد. با استفاده از منابع بومی کشور مانند بنه که در وسعت زیاد در کشور وجود دارند، می توان علاوه بر جلوگیری از واردات روغن، صادرکننده این محصول هم شد. همچنین با توجه به اینکه درختان بنه به صورت وحشی رشد می کنند و تقریبا تمامی اطلاعات در مورد این روغن کسب شده است، به این نتیجه رسیدیم که فرایند باغی کردن این درختان را به صورت پایلوت انجام دهیم و یک باغ تحقیقاتی با محل مطالعه مناسب ایجاد کنیم تا اثر باغی کردن این درختان را بر زمان باردهی، میزان باردهی میوه، مقدار روغن میوه و کیفیت آن بررسی کنیم.

دکتر جواد توکلی با اشاره به عدم حمایت مسئولین استانی در جهت گسترش این کار علمی و تحقیقاتی افزود: آماده سازی زمین کشاورزی با هزینه شخصی در شهرستان مرودشت (یکی از مهمترین رویشگاه­های طبیعی این درختان) و عدم همکاری مسئولین استانی همچنان امیدواریم تا این مشکل با مساعدت مدیران دلسوز استان برطرف شده و از میوه بنه، این مروارید سبز استان فارس و ایران استفاده مفید در جهت خودکفایی کشور صورت گیرد.