دکتر مینایی: یک استاد نمونه علاوه بر داشتن تخصص، باید در حوزه جریان سازی فرهنگی نقشی فعال داشته باشد.

دوازدهم اردیبهشت ماه و همزمان با شهادت شهید بزرگوار استاد مطهری در تقویم جمهوری اسلامی ایران، روز معلم نامگذاری شده است. با توجه به نقش کلیدی استادان در فرایند تعلیم و تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد و در آستانه این روز با دکتر کامبیز مینایی رئیس دانشگاه جهرم به گفتگو نشستیم که توجه شما را به این گفتگو جلب می کنیم.

-  به عنوان اولین سوال ارزیابی شما نسبت به نقش استادان در علم آموزی و تربیت نیروی متخصص چگونه است؟
 در ابتدا فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و همچنین روز استاد را به همه استادان دانشگاه جهرم تبریک عرض می کنم و ارتقاء دکتر عبدالکریم زارعی و دکتر احسان هوشیار را به مرتبه دانشیاری به این دو عزیز شاد باش می گویم. 
 در پاسخ به سوال شما باید گفت که اگر سه گروه استاد، کارمند و دانشجو رابه عنوان محورهای علم آموزی و تربیت نیروی متخصص در دانشگاه ها در نظر بگیریم، یکی از گروه های اصلی استادان هستند. استادان موجب انتقال دانش از نسلی به نسل دیگر می شوند و این چرخه از گذشته وجود داشته و در آینده نیز ادامه خواهد داشت و در نهایت موجب پیشرفت کشور شود.

-  شاخص های یک استاد نمونه از نظر شما چیست؟
شاخص های مختلفی برای یک استاد نمونه می توان در نظر گرفت. یک استاد نمونه علاوه بر داشتن تخصص و تسلط کامل علمی راجع به رشته خود باید در حوزه جریان سازی فرهنگی کشور نقشی فعال داشته باشد و با ارتباط موثری که با دیگر اساتید و دانشجویان و همچنین کارمندان برقرار می کند در ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی تلاش کند. همچنین یک استاد نمونه باید نگاهی نقادانه به مسائل روز کشور و حتی مدیریت دانشگاه داشته باشد.

-    تفکرات سیاسی یک استاد چقدر در اولویت است؟
با توجه به اینکه استاد در سرنوشت کشورش نقش مهمی را ایفا می کند پس به احتمال زیاد همه استادان دارای یک تفکر و گرایش سیاسی خاصی هستند اما نکته حائز اهمیت در تفکرات سیاسی استادان این است که این تفکرات نباید در کارشان دخیل باشد و در نگاه کلان و طبق فرمایشات مقام معظم رهبری دانشگاه نباید سیاست زده شود.

- از نظر شما یک استاد تا چه حد می تواند در راستای مسئولیت اجتماعی خود نقش اثرگذاری بر دانشجویان داشته باشد؟
خوشبختانه در دولت تدبیر و امید به این مقوله بیش از گذشته پرداخته شده است. در نخستین گام دانشگاه باید مسئولیت خودش را در جریانات اجتماعی بپذیرد و در پی ایفای نقش خود نسبت به جامعه باشد.
و اما در مورد مسئولیت اجتماعی استاد نسبت به دانشجو که مقوله بسیار مهمی نیز می باشد این را باید عرض کنم که بیشتر دانشجویان ما از شهرها و برخی روستاهای محروم می باشند. این دانشجویان دارای استعداد فراوانی هستند که ممکن است انگیزه لازم را نداشته باشند. اینجاست که استاد باید بر اساس آن مسئولیت اجتماعی خود نسبت به دانشجوها ورود پیدا کند و با دادن امید و انگیزه لازم مسیر صحیح را به دانشجوها نشان دهد.

امروزه شیوع بیماری کرونا به پرچالش ترین مقوله در دنیا تبدیل شده است و در همین راستا و بر اساس مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا تمهیداتی از سوی هیات رئیسه وضع شد که از جمله آن می توان به برگزاری کلاس های آموزشی به صورت مجازی نام برد. در واقع چندین دغدغه بزرگ برای استادان و دانشجویان در همین زمینه وجود دارد:

1) نگرانی بزرگ برای دانشجویان، چگونگی برگزاری امتحانات است که در مصوبه اخیر شورای آموزشی به صورت شفاف به آن اشاره ای نگردید. شما در این خصوص توضیح دهید.
با توجه به شرایطی که برای کشور ما در پی شیوع این ویروس رخ داد، بهترین تصمیم لغو کلاس های حضوری، تعطیلی خوابگاه ها و برگزاری کلاس ها به شیوه آموزش مجازی بود. دانشگاه جهرم افتخار دارد که کلاس های مجازی خود را از هفته آخر اسفند 98 شروع و همچنین از 16 فروردین ماه 99 به صورت منظم ادامه داده که بیش از 99% کلاس ها برگزار شده است هر چند چالش هایی نیز در این زمینه وجود دارد.
 ما در جلسه شورای آموزشی دانشگاه پس از بررسی های فراوانی که داشتیم علی رغم اینکه اولویت ما به برگزاری امتحانات به صورت حضوری هست اما پذیرفتیم که با توجه به شرایط حاکم بر کشور و سرعت انتقال این ویروس بهتر است امتحانات به صورت مجازی برگزار شود. اگرچه باید منتظر نظر نهایی ستاد ملی مبارزه با کرونا نیز باشیم. ذکر این نکته ضروری است که ما به استادان توصیه کردیم که ارزیابی خود را به طور مستمر از دانشجویان در قالب های مختلف انجام دهند تا دانشجویان دغدغه کمتری برای امتحان پایان ترم داشته باشند.
از دیگر چالش هایی که ما با آن مواجه هستیم این است که ما باید بر اساس تقویم آموزشی این ترم را با حداقل تغییرات به پایان برسانیم، چرا که اگر این اتفاق رخ ندهد ما در ترم و ترم های بعدی با مشکلات آموزشی بیشتری مواجه خواهیم شد.

2) در ترم جاری پرداخت شهریه خوابگاه های دانشجویی دغدغه اصلی و بزرگ بسیاری از دانشجویان می باشد در صورتی دانشجویان یا از این خوابگاه ها استفاده ای نکردند و یا روزهای بسیار کمی را در خوابگاه اسکان داشته اند. چرا تا الان پول های پرداختی دانشجویان به آنها بازگردانده نشده است؟
علت کار این است که خوابگاه ها در اختیار بخش خصوصی می باشد. ما روش های مختلفی را بررسی کردیم تا با کمترین ضرر برای کلیه طرفین این موضوع را به سرانجام برسانیم. ما در صدد هستیم تا با رایزنی های صورت گرفته، بخشی از این مبلغ را مالک ساختمان، بخشی را پیمانکار و بخشی دیگر را نیز دانشجویان پرداخت کند تا این موضوع مدیریت شود. در همین راستا و پس از مکاتباتی که با صندوق رفاه دانشجویی انجام گرفته، اگر اعتباری از سوی صندوق رفاه دانشجویی جذب شد آن را جزء سهمیه دانشجویان قرار می دهیم تا دانشجویان، کمترین خسران را متحمل شوند.

3) استادان نیز نگران افت تحصیلی دانشجویان هستند. آیا تمهیداتی در این خصوص در نظر گرفته شده است؟
این دغدغه به حق استادان است. چرا که آن ارتباط تنگاتنگی که استاد با دانشجو داشته و به روش های مختلف در رفع مشکلات درسی دانشجویان نقش آفرینی می کرده آن ارتباط کمتر شده است. البته طبق اطلاعات کسب شده برخی استادان پس از برگزاری کلاس های مجازی، به صورت تلفنی و استفاده از ظرفیت شبکه های اجتماعی به رفع اشکال و پاسخ به سوالات دانشجویان می پردازند.
لازم به یادآوری است که میزان داده ها و محتوای درسی که استادان تهیه و به دانشجویان ارائه می کنند بسیار بیشتر از محتوای کلاس حضوری می باشد و این به خاطر ماهیت کلاس های مجازی است. به عبارت دیگر زحمت استادان در این زمینه دو چندان شده است و استادان تمام تلاش خود را می کنند تا دانشجویان با کمترین افت تحصیلی مواجه شوند.

- نظر شما در خصوص کیفیت تدریس استادان و بازدهی این کلاس ها چیست؟
اگرچه برای ارزیابی بسیار زود است، ولی من معتقدم برگزاری کلاس های مجازی برای دانشگاه جهرم یک دستاورد بزرگ است چراکه استاد به ناچار باید برای ارائه و انتقال هر چه بهتر مقادیر درسی، محتواهای بیشتر و با کیفیت تری را تولید کند و همین امر سبب می شود تا به خودی خود کیفیت تدریس افزایش پیدا کند.

- اما بر اساس نظرسنجی های صورت گرفته کلاس های مجازی آن بازدهی لازم را ندارند.
صحبت شما را تا حدی می پذیرم. اما نباید از این مقوله غافل شد که ممکن است زیر ساخت های نامناسب اینترنتی باعث آزردگی همگان در کل کشور شده است، که استادان و دانشجویان دانشگاه جهرم نیز از موضوع مستثنی نیستند.

- یکی از بزرگترین دغدغه استادان دانشگاه جهرم، بحث تبدیل وضعیت آنان است، برای رفع این نگرانی از استادان چه تدابیری در نظر گرفته اید؟
تبدیل وضعیت استاد امری زمان بر و نیاز به دقت نظر فراوان دارد که انجام بخشی از امورات تبدیل وضعیت استادان با دانشگاه است و بخشی دیگر در گرو دانشگاه مادر استان و بخشی دیگر در دست وزارتخانه است. تلاش همکاران من در دبیرخانه جذب اعضای هیات علمی این است که بدون فوت وقت و با دقت فراوان مراتبی را که از سوی دانشگاه باید صورت پذیرد به سرعت انجام شود. ما حتی پیگیری هایی که مربوط به دانشگاه مادر و وزارتخانه می باشد را انجام می دهیم تا این روند با سرعت بیشتری صورت پذیرد.
ناگفته نماند که اغلب اعضای هیات علمی دانشگاه جهرم جوان هستند و اکثر استادان تبدیل وضعیت نشده اند و این موضوع باعث شده تا حجم کاری دانشگاه زیاد باشد.

- از دیگر مسائلی که استادان با آن مواجه هستند، بحث عدم رسیدگی های رفاهی و معیشتی آنان است. با توجه به تجربه شما در شورای رفاهی دانشگاه شیراز، مقوله رفاهی استادان را در شان آنان می دانید؟
مشکلات رفاهی استادان و به ویژه همکاران جوان کم نیست! با توجه به اینکه اکثر استادان در دانشگاه جهرم جوان هستند این مشکلات بیشتر به چشم می خورد. خوشبختانه در اسفند ماه سال گذشته میزان ضریب جذب استادان با توجه به ضریب جذب استادان دانشگاه علوم پزشکی افزایش یافت و حقوق استادان افزایش پیدا کرد و این حرکت رو به جلویی بود که با حمایت مجموعه وزارت عتف انجام شد.

- با توجه به جوان بودن استادان در دانشگاه جهرم، در کنار فرصت های فراوانی که ایجاد می شود ممکن است هیجانات و شور جوانی بر نحوه عملکرد آنها تاثیر منفی داشته باشد. توصیه شما در این رابطه چیست؟
همه خصوصیاتی که جوانان دارند همگی یک مزیت محسوب می شود، توصیه من به استادان جوان این است که اولویت اول خود را آموزش و پژوهش قرار دهند. به عنوان مثال تا جایی که امکان دارد به نفع استاد جوان نیست که پست بگیرد و مسئولیت اجرایی داشته باشد و این یک آسیب محسوب می شود. استاد جوان باید تمرکز خود را بر روی پژوهش قرار دهد و نه پست های اجرایی. دیگر توصیه من به استادان جوان این است که آنها باید خدمات محسوسی را به شهر، استان و حتی کشور ارائه دهند. 

- انجام امور پژوهشی برای استادان امری ضروری است اما برخی استادان دانشگاه جهرم به این مهم توجهی ندارند. نظر شما در این رابطه چیست؟
برخی از استادان وضعیت پژوهشی خوبی ندارند و انتظارات را برآورده نمی کنند. اگرچه برخی دیگر در حوزه پژوهشی و ارتباط با صنعت بسیار خوب عمل می کنند و از افراد پیشتاز استان به شمار می روند.
 باید توجه کرد که سه عامل در بروز چنین وضعیتی اثرگذار است: یکی بی انگیزگی استادان است. پس از آسیب شناسی این مقوله نیز به نتایجی نیز دست یافتیم و آن این است که ممکن است برخی استادان دانشگاه را متعلق به خود ندانند. در این مقوله ممکن است رفتار برخی مدیران در بی انگیزگی استادان موثر باشد.
دوم، ما در دانشگاه جهرم با کمبود امکانات پژوهشی مواجه هستیم که امیدواریم در آینده نزدیک با خریداری تجهیزات، کمبودها را به حداقل برسانیم.
سوم، نبود دانشجویان تحصیلات تکمیلی باعث افت کار پژوهشی استادان می شود. در بسیاری از دانشگاه های بزرگ بخش مهمی از کار پژوهشی را دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلات تکمیلی انجام می دهند.

- حالا با توجه به شرایط دانشگاه ما و کمبود دانشجوی تحصیلات تکمیلی آیا این پذیرفته است که استاد ما کار پژوهشی خود را انجام ندهد و منتظر جذب دانشجو شود تا دانشجو بیاید و کار پژوهشی را انجام دهد. آیا این پذیرفتنی است؟
همانطور که قبلا  هم گفتم سه علت برای ضعف برخی استادان در حوزه کار پژوهشی وجود دارد. به نظرم با همین شرایط هم استادان باید تمام تلاش خود را برای انجام کار پژوهشی تاثیرگذار به کار گیرند.

- شما در صحبت های خود به ارتباط دانشگاه با صنعت اشاره کردید. به نظر شما چرا آنگونه که شایسته است این ارتباط دانشگاه با صنعت برقرار نشده است؟
علت های مختلفی در این رابطه وجود دارد. باید توجه کرد که در کل کشور ارتباط بین دانشگاه ها و صنایع در حد قابل قبول نیست. این موضوع برای دانشگاه های کوچکتر آشکارتر است. ممکن است برخی استادان به رغم توانایی های خود، از اعتماد به نفس لازم برای برقراری ارتباط با صنعت برخوردار نباشد. به علاوه برخی دیگر از استادان به آموزش هایی در این زمینه نیاز دارند. اما نباید فراموش کرد که در بیشتر موارد صنایع نیز آمادگی لازم برای پذیرش همکاری استادان و به ویژه استادان دانشگاه های کوچک را ندارند.
همانگونه که خدمت مسئولین محترم شهرستان هم عرض کردم، دانشگاه جهرم آمادگی هر گونه همکاری برای رفع مشکلات مختلف شهرستان جهرم در زمینه کشاورزی و صنایع را دارد.

- ارزیابی هایی که دفتر نظارت دانشگاه راجع به استادان در اختیار شما قرار می دهد چقدر در رویکرد شما نسبت آن استاد موثر است؟
من جلسات منظمی با دفتر نظارت و ارزیابی دارم که آنها با رصد روزانه خود به شیوه های مختلف، اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار من قرار می دهند، این برای شکل دهی و جهت دهی علمی به استادان بسیار اثرگذار است. ما باید با نظارت و ارزیابی های مستمر خود، استادی را که در مسیر علمی اشتباه حرکت می کند شناسایی کنیم و او را به سمت مسیر صحیح هدایت کنیم.

- اگر بخواهید نمره بدهید شما چه نمره ای را استادان دانشگاه جهرم می دهید؟
نمره 18

- در پایان اگر هر صحبتی دارید، بفرمائید.
در پایان باید به این نکته اشاره کنم که برگزاری کلاس های مجازی یک افتخار بزرگ برای دانشگاه جهرم محسوب می شود. ما از معدود دانشگاه هایی در سطح کشور هستیم که بدون عقد قرارداد با شرکت های بیرونی و صرفا بر اساس توانمندی داخلی، توانستیم کلاس ها را از روز اول به صورت آنلاین برگزار کنیم. ضبط کلاس ها و سپس انتقال آن به دانشجویانی که به هر دلیل نتوانسته اند از کلاس آنلاین بهره مند شوند از مزیت های این سیستم است.
برگزاری این کلاس ها مدیون تلاش های گروه آموزشی کامپیوتر دانشکده فنی و مهندسی، آپا، گروه فناوری اطلاعات و معاونت آموزشی و پژوهشی می باشد که جا دارد از تلاش های ارزنده این دوستان در طول این مدت تشکر و قدردانی نمایم. از استادانی که با زحمت فراوان به تولید محتوای با کیفیت می پردازند تشکر میکنم. می دانم که زحمت این عزیزان دو چندان شده است. همچنین از کارکنان متعهد دانشگاه که پا به پای استادان در برگزاری کلاس های مجازی تلاش می کنند بسیار سپاسگزارم و در پایان از دانشجویانی که با صبوری فراوان در کلاس ها حضور پیدا می کنند کمال تشکر را دارم.